Prawo jazdy to dla prawie wszystkich z nas warunek nowoczesnego życia i zawodowej kariery. Niezależnie czy pracujemy “za kółkiem” jako kierowca, handlowiec, czy też manager lub korzystamy z samochodu w celach prywatnych — nasza potrzeba komunikacji i spotkań z innymi ludźmi jest możliwa dzięki posiadanym “czterem kółkom”. Samochód to jeden z symboli naszej cywilizacji. Dlatego chętnych do zdobycia swojego prawa jazdy nie brakuje, a jego ewentualna utrata to bolesne i kosztowne przeżycie.
Skąd się wzięło prawo jazdy?
Prawo jazdy to wynalazek prawie tak samo stary, jak samochód. Pierwszy pojazd, ledwo przypominający nasze dzisiejsze auta pojawił się w 1866 roku w Niemczech i był nim „Patentwagen” nazywany także „Motorwagenem”. Jeździł on na trzech kołach, a zamiast skrzyni biegów posiadał prostą przekładnię.
Łatwo można sobie wyobrazić, jakie Patentwagen, autorstwa wynalazcy i inżyniera Carla Friedricha Benza, budził zdziwienie wśród przechodniów. Szczególnie że była to machina bardzo hałaśliwa, roztaczająca wokół siebie woń spalin. Budziła zainteresowanie, lecz też obawy. Atakowały ją psy, płoszyły się konie. Wywoływała zbiegowisko gapiów. Przed jadącym pojazdem w odległości 10 metrów z przodu miał iść człowiek z czerwoną flagą informujący o zagrożeniu. Takie były początki.
Carl Friedrich Benz otrzymał w 1888 r. od Fryderyka, Wielkiego Księcia Badenii, pisemne pozwolenie na jazdę Patentwagenem. Ta licencja uważana jest dziś za pierwsze prawo jazdy na świecie.
Na masową skalę jednak prawa jazdy zaczęli wymagać Francuzi w 1893 roku. W Polsce natomiast pierwsze zezwolenia na poruszanie się pojazdem zaczęły być wymagane po uzyskaniu niepodległości w 1918 r.
Prawo jazdy w Polsce
Warto wiedzieć, jakim pojazdem można poruszać się, mając prawo jazdy określonej kategorii, a także jaki jest wiek graniczny, od którego możemy zdobyć dokument. Obecnie wyróżniamy następujące kategorie:
- AM – dostępna po ukończeniu 14 roku życia. Pozwala na kierowanie motorowerem, lekkim czterokołowcem (np. quad).
- A1 – dostępna po ukończeniu 16 lat. Pozwala na kierowanie motocyklem o pojemności skokowej silnika do 125 cm3, mocy do 11 kW i stosunku mocy do masy własnej do 0,1 kW/kg oraz motocyklem trójkołowym o mocy do 15 kW.
- A2 – dostępna po ukończeniu 18 lat. Pozwala na kierowanie motocyklem: o mocy do 35 kW, stosunku mocy do masy własnej do 0,2 kW/kg, przy czym nie może on powstać w wyniku wprowadzenia zmian w pojeździe o mocy przekraczającej dwukrotność mocy tego motocykla. Inne dozwolone tutaj pojazdy to motocykl trójkołowy o mocy do 15 kW i pojazdy z kategorii AM.
- A – pozwala na kierowanie pojazdami przypisanymi do kategorii AM oraz motocyklami. Dostępna po ukończeniu 20 roku życia w przypadku posiadania od co najmniej 2 lat prawa jazdy kategorii A2. W innym przypadku od 24 roku życia.
- B1 – dostępna po ukończeniu 16 lat. Pozwala na kierowanie czterokołowcem i pojazdami kategorii AM.
- B – dostępna od 18 roku życia. Pozwala na kierowanie: pojazdem samochodowym o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t, z wyjątkiem autobusu, z przyczepą lekką lub bez, a także z przyczepą inną niż lekka, jeśli łączna dopuszczalna masa całkowita całego zespołu pojazdów nie przekracza 3,5 T; ciągnikiem rolniczym (w Polsce) i pojazdem wolnobieżnym; motocyklem o pojemności skokowej do 125 cm3 i mocy do 11 kW (14,9556 KM) oraz stosunku mocy do masy własnej do 0,1 kW/kg oraz motocyklem trójkołowym pod warunkiem posiadania kat. B przez co najmniej 3 lata; pojazdami kategorii AM.
- C – dostępna po ukończeniu 21 lat. Pozwala na kierowanie: pojazdem samochodowym o dopuszczalnej masie całkowitej ponad 3,5 t, wyłączając autobusy, ciągniki rolnicze lub pojazdy wolnobieżne, a także zespołem pojazdów złożonym z takiego pojazdu i z przyczepy lekkiej; pojazdami kategorii AM.
- C1 – dostępna od 18 roku życia. Pozwala na kierowanie pojazdem samochodowym o dopuszczalnej masie całkowitej ponad 3,5 t i do 7,5 t, z wyjątkiem autobusu oraz ciągnikiem rolniczym lub pojazdem wolnobieżnym, a także zespołem pojazdów złożonym z takiego pojazdu oraz z przyczepy lekkiej i pojazdami kategorii AM.
- D – dostępna od 24 roku życia. Pozwala na kierowanie: autobusem, pojazdem wolnobieżnym, ciągnikiem oraz zespołem pojazdów złożonym z któregoś z wymienionych i przyczepy lekkiej, a także pojazdami kategorii AM.
- D1 – dostępna od 21 roku życia. Pozwala na kierowanie: autobusem przystosowanym architektonicznie do przewozu nie więcej niż 17 osób razem z kierowcą, a także ciągnikiem rolniczym i pojazdem wolnobieżnym oraz zespołem pojazdów złożonym z któregoś z wymienionych i przyczepy lekkiej; pojazdami kategorii AM.
- T – dostępna po ukończeniu 16 lat. Uprawnia do kierowania: ciągnikiem rolniczym i pojazdem wolnobieżnym oraz zespołem pojazdów złożonym z któregoś z wymienionych i przyczepy lekkiej, a także pojazdami kategorii AM.
Istnieją również łączone kategorie jak B+E, C+E czy D+E, a także kategorie dodatkowe. Łatwo jednak zauważyć, że pod pojęciem „prawo jazdy” aktualnie rozumie się najczęściej licencję związaną z kategorią B. To o nią głównie walczymy, chcąc pojechać do pracy swoimi własnymi czterema kółkami.